قارچ های عامل پوسیدگی بذر و مرگ گیاهچه در پنبه

پوسيدگي بذر و پنبه دانه از مهمترين بيماري ­هاي پنبه مـي ­باشـد و منـاطقي كـه عمليـات كنترلي براي آنها صورت نگيرد و رطوبت و دما مناسب باشـد، خـسارت زيـادي وارد مـي­ كنند عامل ممكن است يــــك يا مجموعـه ­اي از چندين عامل بذر زاد يا خاكزي باشند كه از منطقه ­اي به منطقه ديگر متفاوت است. ايــــن عوامـل بـــــاعث پوسيــــدگي بذر، مرگ گياهچـه قبـل يـا بعـد از بيـرون آمـدن از خـاك و آسيب­ هاي ريشـــــه ­اي مي ­گردند يـشترين خـسارت زمـاني روي مي­ دهد كه بذرها مورد حمله قرار گرفته و پوسيده يا از كيفيت آنها كاسته گردد. در چنـين حالتي كاهش تعداد بوته در مزرعـه، توليـد گياهچـه­ هـاي ضـعيف و داراي ريـشه­ هـاي غيـرطبيعي و توليد بوته ­هاي حساس به عوامل بيماري­زا، ديررسي محصول، افـزايش هزينـه­ هـاي واكاري، سبز غير يكنواخـت در مزرعـه و كـاهش محـصول اجتنـاب ­ناپـذير اسـت خسـارت ايـن بيمـاري در شرايط سرد و مرطوب كه جوانه­ زني و رشد گياهچـه طـولاني است شديدتر است. بذرهاي پوسيده حالت نرم و آبكي داشـته و گياهچه ­هـاي بيمـار، كوتـاه و ضـعيف بـوده و خيلـي زود مي­ ميرند. در بررسي گياهچه ­هاي بيمار لكه­ هاي تيره در ريشـه و ساقه آنها مشاهده مـي­ شـود، ريشـه اصـلي پوسـيده و فقـط تعدادي ريشـه فرعـي در اطـراف آن وجـود دارد، در گياهـان مسنتر، لكـه­ هـاي قرمـز مايـل بـه قهـوه ­اي در محـل طوقـه، مهمترين علامت آلودگي است. بعضي از عوامل مرگ گياهچه، همراه بذر به داخل خاك راه مي­ يابند. استفاده از بـذر سـالم و قارچ­كش براي پوشش بذر و انتخاب زمان مناسب كاشـت از عوامل كنترل بيماري است. عوامــل بيمــاري­زاي ماننــد Alternaria alternate،Aspergillus niger ، Fusarium accuminatum، Rhizoctonia arrhizus، Rhizoctonia solani به عنوان عوامل پوسیدگی بذر در انبار و مرگ گیاهچه  قبل از رویش وعوامل Fusarim solani،Sclerotium rolfsi ، R. solani، Pythium ultimum به عنوان عوامل مـرگ گياهچه هم قبل از رويش و هم بعد از رويش گزارش شده ­اند كـه در ذيـل بـه شـرح بعضی از آنها آنهـا پرداخته مي­ شود

1- .Pythium sp

اين بيماري در اكثر مناطق پنبه ­كـاري كشـور وجـود دارد. علاوه بر پنبه به بسياري از گياهان زراعي نظير : گوجه­ فرنگي، سيب ­زميني، خيار و كلم حملـه مـي­ كنـد. زمـاني كـه عامـل بيماري قارچ پي­تيوم باشد و بذور كاشته شده در زمين آلـوده قرار گرفته باشند، بذر جوانه نزده و مي­ پوسد و گياهچـه قبـل از خروج از خاك مورد حمله قـرار گرفتـه و از بـين مـي­ رود. گاهي نيز پس از خروج گياهچه از خاك، محل يقـه يـا ريشـه پوسيده و نازك مي­ شود لذا گياهچه باز هـم پوسـيده و از بـين مي­ رود

2- .Alternaria sp

قارچ آلترناريا داراي گونه­ هاي زيادي است كه به بسـياري از گياهان زراعي از جمله پنبه حملـه كـرده و موجـب ايجـاد بيمــاري لكــه مــوجي در گياهــانى نظيــر گوجــه­ فرنگــي و سيب ­زميني مي شود. اين قارچ مي ­تواند به بذر، برگ، سـاقه و غده حمله كرده و باعث مرگ گياهچه يا پوسيدگي گياه شـود. روي برگ و برگچه علائم به صورت لكـه ­هـاي قهـوه ­اي بـا حاشيه كلروتيك ايجاد مي ­شوند. در سطح لكه ­ها ممكن است دواير متحدالمركز موجي شكل ظاهر شده و اندام­ هاي هـوايي گياه نيز حالت سوختگي به خود بگيرند

3- Rhizoctonia solani

قارچ رايزوكتونيا علاوه بر پنبه بـه گياهـاني نظيـر : بـرنج، سيب­ زميني، لوبيا، نخود، يونجه و چغنـدر حملـه مـي­ كنـد و باعث بيماري مرگ گياهچه و بذر مي­ شـود. در ناحيـه طوقـه پوسيدگي به شكل دوكي و بـه رنـگ تيـره يـا قهـوه ­اي قابـل رويت است. اين قارچ زمستان را به شكل اسكلرت يا ميسليوم در خاك يا بقاياي گياهي گذرانده و در خـاك­ هـاي مرطـوب بقاي بيشتري دارد، ضمن اينكه از طريق آبياري از نقطـه ­اي بـه نقطه ديگر منتقل مـي­ شـود. آلـودگي در دمـاي 32-28 درجـه سانتي­گراد و رطوبت 96% در مدت 18 ساعت ظاهر مي­ شـود. دوره كمون بيماري 10-7 روز است

علائم بیماری

علائم بيماري مرگ گياهچه ناشي از عوامل بيماري­زاي مختلف بسيار شبيه به هم هـستند و تشخيص عامل بيماري از روي علائم بسيار مشكل و گاهي غيرممكن اسـت. بطـور كلـي علائم عبارتند از پوسيدگي بذر قبل از جوانه ­زدن، پوسيدگي گياهچه قبل از سـبز شـدن، داغ بر شدن جزئي يا كامل گياهچـه سـبز شـده در سـطح خـاك، كـوفتگي سـاقه يـا مـرگ گياهچه پس از سـبز شـدن، پوسـيدگي ريـشه گياهچـه و جـارويي شـدن ريـشه، سـوختگي برگ ­ها و لكه ­هاي قهوه ­اي روي برگ­ ها

مدیریت بیماری

• برداشت به موقع مزارع بذري از مهمترين روش ­هاي كاهش آلودگي بذرها مي­ باشد
• استفاده از ارقام برگ باميه­ اي بدليل تهويه مناسب در كنوپي گياه، غوزه ­هـا كمتـر آلـوده شده و وش­هاي بذري خشك و ميكروارگانيزم­ ها كمتر روي آنها فعاليت نمايند
• كنترل آفات فعال بر روي غوزه در مزارع بذري از اهميت ويژه ­اي برخوردار است
• شخم عميق زمستانه و زير و روكـردن كامـل خـاك، رعايت تراكم بوته
• جمع ­آوري و انهدام كامل بقاياي گياهي آلوده
• تناوب 3-2 ساله با گياهان غير ميزبان
• كاشت بذور سالم، كـرك­زدايـي شـده و ضـدعفوني شده، بدين منظور مي­ توان از سـموم ديكلـون، ويتـاواكس يـا تيرام 6-4 در هزار استفاده كرد
• تيمار مزرعه بذري با قارچكش ­هـا بعـد از رسـيدگي يـا قبـل از برداشـت سـبب كـاهش آلودگي بذرها مي ­شود
• استفاده از برگ­ريزها قبـل از برداشـت سـبب خـشك­تـر شـدن وش­ها شـده و جمعيـت عوامل، پوشاننده بذر كاهش مي­ يابد
• برداشت و انباركردن بذرها زماني بايد صورت گيرد كه رطوبت بذر كمتراز 11 درصـد و خلوص فيزيكي آنها حداقل 98 درصد باشد
• رديابي درجه حرارت انبار در طول انبارداري لازم و ضروري مي­ باشد
• هوا دادن بذرها با سرما و هواي خشك سبب كاهش فساد بذر مي­ شود
• استفاده از ارقام مقاوم و همچنين بـذرهايي كـه در شـرايط سـرد و مرطـوب بهتـر جوانـه بزنند در كنترل بيماري­ هاي گياهچه مؤثر است
• در طي فرآيند توليد بذر بايد سعي شود حداقل صدمه مكانيكي به بذر وارد شود
• كرك­زدايي بذور با اسيدسولفوريك از جمعيت عوامل بيماري­زا مي ­كاهد
• آزمايش جوانه ­زني بـذور در حـرارت پـايين شـاخص خـوبي بـراي پـيشبينـي ميـزان پوسيدگي است. بطور معمول بذرهايي كه در 18 درجه سانتي­گراد جوانه ­زني خوبي داشـته باشند كمتر آلوده شده و توانايي مقاومت در برابر حمله ميكروارگانيزم ­ها را دارند. بـذرهاي جوانه ­زده بايد درصد جوانه ­زني آنها در 18 درجه سانتي­گراد بيش از 90 درصد باشد
• جلوگيري از رفت و آمد بيشتر ماشين آلات كشاورزي بمنظـور اجتنـاب از فـشردگي خاك
• كاشت بذور روي پـشته، تنظـيم عمـق كاشـت، رعايـت تنـاوب صـحيح، شـخم عميـق حداقل سه ماه قبل از كاشت، پوسانيدن بقاياي گياهي، استفاده از مـواد آلـي پوسـيده، عـدم كاشت در زمين ­هاي با رطوبـت زيـاد، تنظـيم تـاريخ كاشـت مهـمتـرين روش ­هـاي زراعـي مديريت اين بيماري­ها مي­ باشند. صرف­ نظر از كيفيت بذر، اگر شـرايط آب و هـوايي بمـدت 5-4 روز پس از زمان مورد نظر كاشت بصورت باراني و سرد پيشبيني بشود، هرگـز عمـل كاشت را نبايد انجام داد. همچنين عمق كاشت نبايد بيش از 5 سانتي­متر باشد
• استفاده با احتياط و فني از ميكروارگانيزم­هاي آنتاگونيـست بـه صـورت پوشـش دادن بذر پنبه يكي ديگر از روش­ هاي مبارزه با اين بيماري­ ها مي ­باشد
• هدايت خاك­ها به سمت خاك­ هاي بازدارنده در يك برنامـه زراعـي مـدون يكـي از رهيافت ­هاي مديريت بيماري­ هاي خاك­زاد مي­ باشد. در اين خاك ­ها بسياري از آنتاگونيست­ هـا مثل تريكودرما و گونه ­هايي از باكتري سودوموناس فعال بوده و بيماري را كاهش مي­ دهند
• تيمار بذور و ضدعفوني كـردن آنهـا بـا قـارچكش ­هـاي مناسـب روش مناسـبي بـراي حفاظت بذور در مقابل حمله عوامـل بيمـاري­زا مـي ­باشـد. زمـاني­ كـه عوامـل ايجـاد كننـده بيماري را چند پاتوژن (بيمارگر) تشكيل دهند، تيمار بذور با دو يـا چنـد قـارچكش مفيـدتر است. تيمار بذرها با قارچكش همراه با مواد كلسيم ­دار (مانند سـولفات كلـسيم) بخـصوص در بذوري كه كيفيت كمتري دارند سبب استحكام ريشه و ساقه گياهچه شده و نيـز از بـذر و گياهچه محافظت مي­ كنند. حشره ­كش­هاي سيـستميك را فقـط بـراي بـذرهاي بـا كيفيـت آلي يا غير مـشروط بايـستي بكـار بـرد، زيـرا در بـسياري مـوارد تيمـار بـا حـشره ­كـش­هـاي سيستميك سبب آلودگي و حساسيت بيشتر گياهچه­ ها به حمله عوامل مرگ گياهچه شده و درصد مرگ و مير افزايش مي ­يابد. اگر بذور پنبه صدمه ديده يـا زود هنگـام يـا در شـرايط نامساعد كشت گردند حتماً بايد ضدعفوني گردند
• دقت در انتخاب علفكش ­هـا، حـشره ­كـش­هـا و سـاير مـواد شـيميايي كـه در هنگـام كاشت در خاك مورد استفاده قرار مي­  گيرد. غلظت ­هاي بيشتر اين مـواد در خـاك موجـب تأخير در رشد گرديده است و بويژه در هـواي سـرد كـه شـرايط بـراي پيـدايش بيماري­ هـاي گياهچه ­اي مساعد است

نکات كاربرد مواد شيميايي در بيماري پوسيدگي بذر و مرگ گياهچه

• در صورت استفاده از قارچ­كش كربوكسين تيرام به تنهايي: استفاده از غلظت حداكثر كربوكسين تيرام (6 گرم در يك كيلوگرم بذر پنبه)
• در صورت استفاده از قارچ­كش كربوكسين تيرام و حشره­ كش گاچو: استفاده از حشره ­كش گاچو (7 گرم در يك كيلوگرم بذر) به همراه حداقل غلظت كربوكسين تيرام (4 گرم در يك كيلوگرم بذر)
• در صورت استفاده از قارچ­كش كربوكسين تيرام و حشره­ كـش لارويـن: اسـتفاده از حشره ­كش لاروين (7 گرم در يك كيلوگرم بذر) به همراه حداقل غلظت كربوكسين تيرام (4 گرم در يك كيلوگرم بذر)
• در صورت استفاده از قارچ­كش كاربندازيم به تنهايي: استفاده از حداقل غلظـت كـاربندازيم (2 گرم در يك كيلوگرم بذر)
• در صورت استفاده از قارچ­كش كاربندازيم و حشره ­كش گاچو: استفاده از حشره ­كش گاچو (7 گرم در يك كيلوگرم بذر) به همراه غلظت متوسط قارچ­كش كاربنـدازيم (2/25 گرم در يك كيلوگرم بذر)
• در صورت استفاده از قارچ كش كاربندازيم و حشره كش لاروين: اسـتفاده از حـشره ­كش لاروين (7 گرم در يك كيلوگرم بذر) به همراه غلظت متوسط قارچ­كش كاربنـدازيم (2/25 گرم در يك كيلوگرم بذر)

ارتباط با ما

شرکت پیشگامان کشت پایدار/شرکت توسعه مزرعه پایدار پارسیان/تولید و توزیع ملی نهاده های کشاورزی با بهترین کیفیت و نازلترین قیمت/کشاورز لایق بهترینهاست